wieloboje:
dziesięciobój ( 100 m, skok w dal, pchnięcie kulą, skok wzwyż, bieg 400
m, 110 ppł, rzut dyskiem, skok o tyczce, rzut oszczepem, bieg 1500 m)
Bieg na 100m
Najkrótszy wyścig jaki jest
rozgrywany na stadionach
lekkoatletycznych. Na dystansie 100 m. najważniejsza jest szybkość.
Pierwotnie bieg odbywał się po trawie na dystansie 100 yardów (91,44
m.) zanim międzynarodowe porozumienie zmieniło dystans na 100 metrów.
Sprinterzy startowali w pozycji stojącej od roku 1887, kiedy Churles H.
Sherill (USA) wykonał małe dołki w podłożu i próbował startować z
pozycji kucającej ( skulonej ), która w kilku odmianach stosowana jest
do dnia dzisiejszego. W 1982 - 29 trenerzy George Breshnahan i Wiliam
Tuttle (USA) wprowadzili bloki startowe, które ułatwiły w znacznym
stopniu start. Używanie bloków startowych zostało oficjalnie uznane
przez IAFF w roku 1937. W rok później IAFF ogłosiła, że żaden rekord
nie będzie uznawany bez odczytu siły wiatru. Maksymalna siła wiatru (
która nie prowadzi do przerwania rozgrywanej konkurencji ) została
ustalona na 2m/s. Prymitywnie eksperymenty z elektrycznym mierzeniem
czasu sprintu datuje XX wieku. Ta technologia rozwinęła się do tego
stopnia, że w 1977 roku IAFF ogłosiła że będą uznawane jedynie rekordy,
przy których pomiary wykonywane są elektronicznie. Dzisiejsze techniki
pozwalają wychwycić zwycięzcę z dokładnością do 1/1000 sekundy widoczna
na zdjęciu z foto komórki. Wprowadzenie syntetycznych bieżni ( na każdą
pogodę ) także pomogli poprawić czasy sprinterów. Pierwszy rekord
świata na 100 yardów został ustanowiony na syntetycznym torze w 1963
roku przez Boba Hayes'a (9.1) kiedy to Jim Hines pobił rekord świata
(9.9) na 100 m. podczas Igrzysk Olimpijskich w Meksyku 1968.
Bieg na 110 metrów przez
płotki
Ta młoda konkurencja
pojawiła się po raz pierwszy w
Anglii około 1830 roku, jako rozwinięcie biegu na 100 yardów w ciężkimi
drewnianymi barierami. W 1864 roku, Oxford i Cambridge zmienili dystans
na 120 yardów (109.72m) z dziesięcioma przeszkodami wysokimi na trzy
stopy sześć inchow (1.06m), w odległościach dziesięć yardów (9.14m), z
pierwsza i ostatnia przeszkoda ustawiona 15 yardów od startu i finiszu.
W 1888, Francuzi dodali 28 centymetrów do dystansu, by wydłużyć dystans
do 110 metrów. W takiej postaci konkurencja była rozgrywana na
olimpiadzie (w 1896 roku tylko z dziewięcioma płotkami). Dawna technika
pokonywania płotków polegała na podkurczaniu nóg pod ciało. W 1895 roku
zostały wprowadzone nowe płotki (podobne do Litery T), które mogły się
już przewracać. Atleci byli dyskwalifikowani jeżeli przewrócili więcej
niż trzy płotki podczas biegu, rekordy nie były uznawane jeżli
przewrócił się chociaż jeden z płotków. Te zasady zostały zmienione w
1935 roku. Pierwszym szerzej znanym płotkarzem był Alin Kraenzlein
(USA), który stworzył nowa technikę pokonywania płotków, robiłc trzy
kroki pomiędzy przeszkodami. Ten styl został w 1020 roku pomógł
Kanadyjczykowi Earl'owi Thomson'owi ustanowić rekord poniżej 15 sekund.
Płotki podobne do litery L zostały wprowadzone w 1935 roku. Miały kontr
balans ważący osiem funtów (3.63kg), który pozwalał przewrócić się
płotkowi pod naciskiem co eliminowało ryzyko zranienia zawodnika.
Syntetyczna biernie wprowadzono w latach sześćdziesiątych.
Bieg na 200 m
Ta konkurencja jest podobna
do sprintu antycznych
Greków (w literaturze długość stadionu), ale wywodzi się z dystansu
milowego, dokładnie 1/8 mili. W USA, konkurencja 200m odbywała się po
linie prostej do roku 1960. Bieg po półokręgu był stosowany jedynie w
Europie, i na olimpiadzie, gdzie dystans ten pojawił się po raz
pierwszy w 1900 roku. Bieganie 200m na odcinku bieżni 400 metrowej
stało się powszechne od 1958 roku. Specjaliści na tym dystansie musza
łączyć szybkość sprintera na odcinku 100m, i technikę biegu równoważąc
siłę odśrodkowa na kręgu. Czas biegu na 200m po prostej jest 3 do 4/10
sekundy szybszy niż bieg częściowo po kręgu (jak to ma miejsce na
stadionach).
Bieg na 400 m
Dystans wywodzi się z biegu
na ćwierć mili (440 yardów
lub 402.34m). Jest to sprint na wytrzymałość. Ten bieg jest znany jako
"wykańczający", ponieważ jest rzeczą fizycznie niemożliwa by człowiek
biegł z szybkością bliską maksymalnej dłużej niż 30 do 35 sekund, po
tym czasie kończy się powietrze w mięśniach, i tworzy się w nich kwas
mlekowy, który wraz z krwią wędruje do wątroby. Zawodnicy musza mięć
dobre przygotowanie szybkościowe, i muszą się nauczyć znosić ból. Bieg
na 400m odbywa się po torach od początku do finiszu, podobnie jak
krótsze sprinty, od roku 1912. Dużą zmiana było wprowadzenie w latach
sześćdziesiątych syntetycznych bieżni oraz intensywnych technik
treningowych pozwalających zbudować duża szybkość i siłę. Zawodnicy
startujący w tej dyscyplinie sprawdzali się również w innych biegach
sprinterskich 200m/400m i 400m/800m, jak na przykład Michael Johnson
który zdominował tą konkurencje.
Bieg na 400 m
przez płotki
Ta konkurencja została
wprowadzona w Oxfordzie w
Anglii, około 1860 roku, gdzie zawodnicy mieli do pokonania dystans 440
jardów z dwunastoma ciężkimi drewnianymi barierami wysokimi na 1.06m,
umocowanymi w ziemi. W 1900 roku, na olimpiadzie dystans został
zmodyfikowany do 400 metrów z dziesięcioma plotkami o wysokości 91.44cm
rozstawionymi co 35 metrów. Pierwszy płotek był ustawiony 45 metrów od
linii startu, dziesiąty 40 metrów przed metą. Te odległości pozostały
bez zmian do dziś. Zasady techniczne zostały skopiowane z bliźniaczej
konkurencji jaką jest 110m przez płotki (ruchome płotki, później także
syntetyczna bieżnia). Obecny rekord świata wynosi 46.78, i został
ustanowiony przez Kevina Young'a (USA) który wykonywał podczas biegu 12
do 13 kroków pomiędzy płotkami.
Bieg na 800 m
Dystans 800 metrów jest
konkurencją która łączy w
sobie szybkość i wytrzymałość. Wywodzi się z biegu na pól mili (880
jardów czyli 804.672 m), rozegranego po raz pierwszy w Brytanii około
1830 roku. Przez długi czas normą był jak najszybszy start oraz
maksymalna szybkość podczas pierwszego okrążenia. Jednak w 1932 roku
Tom Hampson (GBR) stał się pierwszym człowiekiem, który pokonał ten
dystans w czasie mniejszym od 1:50 (1:49.8 z okrężeniami 54.8 + 55)
Kiedy Niemiec Rudolf Harbing w 1939 roku pobił rekord świata,
ustanawiając nowy 1:46.6, duży sukces odniosła technika stosowana przez
jego trenera Waldemara Gershler'a. Technika polegała na wyrabianiu
wytrzymałości przez szybkie bieganie na krótkich odcinkach 50 x 100m,
20 x 150m. W 1959 roku IAAF sprzeciwiło się częstemu przepychaniu się
podczas biegania pierwszych 300 m torami. Dzisiejsze reguły nakazują
biegnięcie pierwszych 100m torami. W 1960 i 1964 roku metoda treningu
wprowadzona przez Artura Lydiard'a pomogła Eterowi Snell'owi zdobyć dwa
olimpijskie złota. Metoda Lydiard'a polegała na wolnym bieganiu długich
dystansów by zbudować wytrzymałość oraz biegach po wzniesieniach do
zwiększenia siły w nogach. Od tego czasu większość zawodników ma w
treningu zmieszane elementy metod Gerschler'a i Lydiard'a. Sebastian
Coe, który w 1981 poprawił rekord świata, także trenował mieszanką
metod Gerschler'a.
Rzut dyskiem
Antyczni Grecy opisali tę
konkurencję lepiej niż
ktokolwiek inny. Używali oni kamieni, później dysków z brązu o wadze
pomiędzy dwoma a sześcioma kilogramami, rozmiarach pomiędzy 21cm a 34
cm średnicy. W 1896 roku konkurencja została włączona do programu
Igrzysk Olimpijskich w Atenach. Rzuty odbywały się z piedestału o
wymiarach od 60cm do 70cm. W tym samym czasie Szwedzi rzucali dyskiem z
koła o średnicy 2.5m. W 1897, w USA, konkurencja była rozgrywana z koła
o średnicy siedmiu stop, zwiększonej w 1908 roku do 2.50m. Sam dysk
został standaryzowany w 1907 roku, jego waga została ustalona na 2 kg,
a średnica na 22cm. Z oryginalnej statycznej postawy zawodnika podczas
rzutu, technika ewoluowała przez styl Nordycki do dzisiejszego,
wprowadzonego przez Clarence'a Houser'a (USA) w 1926 roku, polegającego
na obrotach połączonych z podskokami przed rzutem. Obie ręce były
używane do rzutu do roku 1920. Od tego czasu norma stała się technika
wykorzystująca jedna rękę. W 1954 roku wprowadzono betonowe koło, by
zwiększyć prędkość obrotową zawodnika. Pierwszy kobiecy rekord padł w
1914 roku (USA - dysk ważący 1.25kg). Standardowe dyski
jednokilogramowe zostały przyjęte z Igrzysk Olimpijskich.
Pchnięcie kulą
Pierwszą wzmiankę o tej
konkurencji można znaleźć u
Homera, gdzie żołnierze biorący udział w walkach o Troje urządzali
zawody w rzucie skala. W XVI wieku Król Henry VIII sprawdzał męstwo
swoich żołnierzy urządzajac zawody w rzucie młotem, a w XVII wieku
Angielscy żołnierze urządzali zawody w rzucie kula armatnia. Reguły
konkurencji zostały pierwszy raz ustanowione w 1860 roku, kiedy rzut
był wykonywany z kwadratu o bokach siedmiu stop (2.13m). Kwadrat został
w 1906 roku zastąpiony przez koło o średnicy siedmiu stop. Waga kuli
została ustalona na 16 funtów (7.257 kg). Zgięcie ręki rzucającego
zostało zniesione jako zbyt niebezpieczne, natomiast zawodnicy mieli
trzymać kule w ręce przy szyi, przed wypuszczeniem jej. Odskok w kole
został wprowadzony w USA w 1876 roku. W 1951 roku Parry O'Brien (USA)
stworzył nowa technikę. Ze startowej pozycji zwróconej do tylu koła,
O'Brien obracał się 180 stopni, by obrócić się dookoła koła przed
finałowym wypuszczeniem kuli. To pomogło mu zdobyć palmę pierwszeństwa
w pokonaniu odległości 18m (i wreszcie 19m). W 1976 Alexander
Barychnikov wprowadził rotacyjna technikę, podobna do tej stosowanej w
rzucie dyskiem, która stała się najpopularniejsza. Kobiece zawody
pchnięcia kula (4 kg) były rozegrane pierwszy raz we Francji w 1917
roku. Pierwszy światowy rekord IAAF datuje się na 1934 rok, co
spowodowało debiut na igrzyskach olimpijskich w 1948 roku. Do 1927 roku
kobiety współzawodniczyły w rzucie kula ważąca 8 funtów.
Trójskok
Oryginalny trójskok,
praktykowany przez Greków był
niczym więcej jak trzema długimi skokami, jeden po drugim. Celtowie
wprowadzili styl trzech skoków jako kontynuacje akcji i to zostało
przyjęte w końcu XIX wieku, najpierw przez Irlandczyków, później przez
Amerykanów. Oryginalny hop-hop-skok, z pierwszymi dwoma hopami
wykonywanymi z tej samej stopy, trójskok stał się hop-step-skokiem po
1900 roku. Rekord kobiecego trójskoku jest sporny, został ustanowiony
(hala) w USA okolo 1899, ale nie ma oficjalnego potwierdzenia.
Konkurencja była uprawiana regularnie, specyficznie dla USA, Rosji i
Chin. Pierwszy kobiecy rekord IAAF został ustanowiony w 1990 i
konkurencja pojawiła się po raz pierwszy na Mistrzostwach Świata IAAF w
1993 roku.
Skok w dal
Skok w dal jest częścią
współzawodnictwa sportowego od
niepamiętnych czasów. W najwcześniejszych wzmiankach konkurencja ta
figuruje jako cześć pentathlonu, gdzie zawodnik trzymał w rękach małe
ciężarki, które pozwalały osiągnąć lepsze wyniki. Nowoczesna
konkurencja rozwinęła się w Anglii i USA w 1860 roku: odbicie jest
wykonywany z deski szerokiej na 20 cm, zawodnicy skaczą do wypełnionego
piaskiem "basenu". Ciężarki nie są używane. Do 1920 roku stosowało się
technikę z nogami uniesionymi pod ciałem, zaraz po odbiciu, następnie
wyciągnięte, i znowu pod ciałem podczas ładowania. Miedzy 1922 a 1927,
William De Hart Hubbard (USA), pierwszy czarnoskóry mistrz olimpijski,
i zdobywca rekordu świata (100 yardów w 9.6) wprowadził, wraz z
Robertem Legendre (USA), fazę biegu również podczas lotu. Rożne
wariacje tej techniki dotrwały do dzisiaj. Pierwszy skok w dal kobiet
miał miejsce w USA w 1895 roku. Pierwszy rekord świata IAAF datuje się
na 1928 rok, który to rekord uczynił te konkurencje - olimpijska
(Londyn, 1948).
Skok wzwyż
Ta konkurencja nie
figuruje w żadnych zapiskach z czasów antycznych, jednak wiadomo ze
była ona praktykowana przez Celtów. Pierwsze zawody zostały
zorganizowane w Anglii w 1840 roku, a przepisy zostały sformowane w
1865 roku, gdy każdemu zawodnikowi zezwolona na wykonanie trzech skoków
(prób) dla każdej wysokości, jeżli w jednym z tych skoków zawodnik
zaliczył wysokość przechodził na następną, jeżli trzy razy nie udało mu
się to, kończył z wynikiem poprzedniej zaliczonej wysokości. Wyskok z
obu stop został zapomniany, ale powraca w dzisiejszych czasach.
Wysokość sześciu stop (1.83m) była pokonana pierwszy raz przez
Marshalla Brooks'a (GBR) w 1874, który używał techniki pierwszeństwa
stopy. Technika "nożyce" (scissors) została użyta po raz pierwszy przez
Williama Page'a (USA) w 1874. George Horine był pierwszym zawodnikiem
który pokonał 2.00m. Do 1936 roku używano zasady, że poprzeczka ma być
pokonana najpierw stopą. W 1925 roku IAAF zdecydowała ze poprzeczka ma
być tak zamocowana, by każde jej dotkniecie spowodowało jej zrzucenie.
W 1941 roku Lester Steers (USA) zaprezentował po raz pierwszy styl w
którym poprzeczka pokonywana jest najpierw głowa zawodnika, pokonał
przy tym wysokość 2.11m. PóĽniejsze zmiany regulaminu regulowały
grubość podeszwy butów używanych przez zawodników. W 1968 roku Dick
Fosbury (USA) wprowadził nowy styl, który był używany przez czołowych
skoczków do 1978 roku, polegający na skoku tyłem poprzedzonym szybkim
biegiem. Javier Sotomayor (Cuba), obecny rekordzista świata z wynikiem
2.45m, jest zawodnikiem mierzącym 1.96m wysokości. Potrafi więc
przeskoczyć swoja wysokość o 49cm.